Cotton Market :कापूस हंगाम सुरू होताच, देशातील विविध भागांमध्ये कापसाची आवक वाढू लागली आहे. उत्तर भारत, गुजरात, दक्षिण भारतातील काही बाजारांमध्ये कापसाचा पुरवठा मोठ्या प्रमाणात झाला आहे. यामुळे बाजारात वेगवेगळ्या चर्चांना सुरुवात झाली आहे. कापूस खरेदी करणारे व्यापारी आणि शेतकरी यांच्यामध्ये उत्पादनाची गुणवत्ता आणि भाव यावर चर्चा सुरू आहे. यावर्षी कापसाची लागवड अंदाजे 11 टक्क्यांनी कमी झाली आहे, पण उत्पादकता चांगली राहील असा अंदाज आहे.
Cotton Market
QUICK INFORMATION:
| बिंदू | तपशील |
|---|---|
| Cotton Arrival | देशभरात कापसाची आवक वाढली आहे. परंतु खराब हवामानामुळे उत्पादन कमी झाले. |
| Production Decline | कापसाची लागवड 11% ने कमी झाली. पाऊस आणि पिकाचे नुकसान यामुळे फटका बसला. |
| Price Impact | कापसाचे दर हमी भावाजवळ आहेत. उत्पादन कमी आणि डिमांड वाढली असल्याने असे झाले. |
| Industry Estimate | 2024-25 मध्ये उत्पादन 325 लाख गाठींपासून 319 लाख गाठीपर्यंत कमी होण्याचा अंदाज. |
| Import & Export | 2023-24 मध्ये आयात – 17 लाख गाठी, निर्यात – 28 लाख गाठी. |
| MSP Announced | Long staple cotton: ₹7,521, Medium staple cotton: ₹7,214. |
| Price Range (by State) | गुजरात: ₹7,000-7,700, उत्तर भारत: ₹7,200-9,000, महाराष्ट्र: ₹6,700-7,500. |
| Quality Concern | चांगल्या क्वालिटीच्या कापसाला जास्त दर मिळतात. ओलसर कापूस कमी दरात विकला जातो. |
| Farmer Concerns | जास्त पावसाने पिकाचे नुकसान झाले. त्यामुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक अडचणी येत आहेत. |
| International Market | आंतरराष्ट्रीय बाजारात कापसाच्या दरात उतार-चढाव. बांगलादेश आणि व्हिएतनामकडून डिमांड. |
कापूस उत्पादनात घट
पावसाने देशातील कापूस पिकावर मोठा परिणाम केला आहे. विशेषतः उत्तर भारत, गुजरात, कर्नाटक, महाराष्ट्र, तेलंगणा या राज्यांमध्ये कापसाचे नुकसान अधिक झाले आहे. हंगामाच्या सुरुवातीलाच, अनेक भागांमध्ये कापूस हमी भावापेक्षा कमी दराने विकला जात आहे. याचे प्रमुख कारण म्हणजे पिकाचे नुकसान आणि उत्पादनात घट. लागवड कमी झाल्यामुळे उत्पादनाचे प्रमाणही घटले आहे.
कापसाच्या भावावर परिणाम
देशात कापसाचा वापर वाढत असल्यामुळे आणि उत्पादकता घटल्यामुळे कापूस बाजारात हमी भावाजवळील दर दिसू लागले आहेत. या वर्षी पावसाच्या असमाधानकारक स्थितीमुळे कापसाचे नुकसान झाले आहे. व्यापारी आणि शेतकरी दोन्ही या बाबतीत चिंतित आहेत. बाजारात आता कापसाचा भाव हमी भावाच्या दरम्यान दिसत आहे, जेणेकरून शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकाचा योग्य मोबदला मिळेल.
उद्योगांचा अंदाज
कॉटन असोसिएशन ऑफ इंडिया (CAI) ने दिलेल्या अहवालानुसार, गेल्या हंगामात देशात कापूस उत्पादन चांगले झाले होते. परंतु यंदा हवामानाच्या प्रतिकूलतेमुळे उत्पादन घटण्याची शक्यता आहे. या हंगामात कापूस शिल्लक साठा जवळपास 30 लाख गाठी असेल असे अहवालात नमूद केले आहे. या अंदाजानुसार, कापसाचे उत्पादन 2024-25 हंगामात कमी होईल असे दिसते.
उत्पादनाचे आकडे
गेल्या हंगामात देशात जवळपास 325 लाख गाठी कापूस उत्पादन झाले होते, तर या हंगामात उत्पादनाचे प्रमाण 319 लाख गाठीपर्यंत कमी होईल असे कॉटन असोसिएशन ऑफ इंडिया च्या अहवालात म्हटले आहे. यंदा लागवड कमी झाल्यामुळे कापूस उत्पादन घटणार आहे. त्याचबरोबर, पावसाने झालेल्या नुकसानीमुळेही उत्पादनावर प्रतिकूल परिणाम झाला आहे.
कापूस आयात आणि निर्यात
गेल्या हंगामात भारताने जवळपास 17 लाख गाठी कापसाची आयात केली होती. तर निर्यात 28 लाख गाठींच्या आसपास झाली होती. आंतरराष्ट्रीय बाजारात कापसाचे दर कधी वाढले, तर कधी कमी झाले. भारताच्या कापूस निर्यातीला बांगलादेश आणि वियतनामकडून मोठी मागणी होती. त्यामुळे निर्यात अधिक झाली. यंदा देखील कापूस निर्यात वाढण्याची शक्यता आहे, पण उत्पादन कमी असल्यामुळे निर्यातीवर काही प्रमाणात परिणाम होईल.
कापसाची विक्री आणि हमी भाव
यंदा शेतकऱ्यांना कापूस विक्रीसाठी हमी भावाच्या दरामध्ये विचार करावा लागेल. बाजारातील आवक जर वाढली, तर कापसाच्या भावावर दबाव येईल. कापूस विक्रीसाठी टप्प्याटप्प्याने विक्री केल्यास भाव टिकण्यास मदत होईल. शेतकऱ्यांनी हमी भावाच्या दराच्या आसपास कापसाची विक्री करावी, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
आंतरराष्ट्रीय बाजारातील स्थिती
आंतरराष्ट्रीय बाजारात सध्या कापसाच्या दरात चढ-उतार दिसत आहेत. देशांतर्गत बाजारात आवक वाढत असल्यामुळे दरांमध्ये बदल होण्याची शक्यता आहे. आंतरराष्ट्रीय बाजारात कापसाच्या दरांवर परिणाम होऊ शकतो, विशेषतः वायदे बाजारात कापसाची विक्री वाढल्याने दरावर दबाव आहे. मात्र, कच्च्या तेलाच्या किमती कशा राहतात, यावरही कापूस बाजाराच्या दरांवर परिणाम होईल.
कापसाच्या गुणवत्तेचा विचार
बाजारात कापसाची आवक होत आहे, परंतु कापसाच्या गुणवत्तेचा विचार करून भाव निश्चित होतो. ज्या भागात पिकाचे नुकसान कमी झाले आहे, तिथे कापूस हमी भावापेक्षा अधिक दराने विकला जातो आहे. पण ज्या भागात पाऊस जास्त झाला आहे आणि ओलावा जास्त आहे, तिथे कापसाचे दर कमी आहेत. देशातील सरासरी दर 7000 ते 7700 रुपयांच्या दरम्यान आहे.
विविध बाजारातील दर
गुजरातमध्ये कापसाचे दर 7000 ते 7700 रुपयांच्या दरम्यान आहेत. उत्तर भारतात 7200 ते 9000 रुपये दरम्यान कापूस विकला जात आहे. कर्नाटक आणि महाराष्ट्रात 6700 ते 7500 रुपयांच्या दरम्यान दर आहेत. महाराष्ट्रात पावसामुळे कापसाच्या दरांवर अधिक दबाव आहे.
कापसाचे नुकसान आणि शेतकऱ्यांची चिंता
मागील काही दिवसांमध्ये महाराष्ट्र, गुजरात, कर्नाटक, तेलंगणा यांसारख्या राज्यांमध्ये झालेल्या पावसामुळे कापूस पिकाचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. कापूस बोंड फटण्याच्या स्थितीत असल्यामुळे, ओलावा आणि अतिवृष्टीमुळे उत्पादनावर परिणाम होतो आहे. कापूस पिकाला झालेल्या नुकसानीमुळे शेतकऱ्यांचे नुकसान वाढणार आहे.
सरकारने दिलेला हमीभाव
सरकारने या हंगामासाठी कापसाच्या लांब धाग्याच्या कापसासाठी 7521 रुपये आणि मध्यम धाग्याच्या कापसासाठी 7214 रुपये हमी भाव दिला आहे. शेतकऱ्यांनी या हमी भावाच्या दरांमध्ये कापूस विक्रीचा विचार करावा, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
ALSO READ:
महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीचे बिगुल वाजले: लोकसभा झाली, आता विधानसभा कधी लागणार आचार संहिता?
उत्पादन घटण्याचे संकेत
या हंगामात कापूस उत्पादन घटण्याची चिन्हे स्पष्ट दिसत आहेत. पाऊस आणि हवामानाच्या अस्थिरतेमुळे देशातील कापूस उत्पादक राज्यांमध्ये उत्पादनावर प्रतिकूल परिणाम झाला आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना हमी भावावर कापूस विक्री करून त्यांच्या उत्पादनाचा योग्य मोबदला मिळावा, यासाठी सरकार आणि तज्ज्ञांनी शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन करण्याची गरज आहे.