Pik Vima Bharpai 2024 :75% पीक विमा कधी मिळतो आणि मिळतो का?पहा कधी येणार भरपाई रक्कम

Pik Vima Bharpai 2024 :पीक विमा योजना ही शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाची योजना आहे, कारण ती नैसर्गिक आपत्तीमुळे होणाऱ्या शेतीच्या नुकसानीपासून शेतकऱ्यांना आर्थिक संरक्षण देते. या योजनेअंतर्गत, शेतकऱ्यांना त्यांच्या नुकसानीच्या भरपाईसाठी विमा रक्कम दिली जाते. मात्र, शेतकऱ्यांना बऱ्याचदा हा प्रश्न पडतो की, 75% पीक विमा कधी मिळतो आणि मिळतो का? चला या संदर्भात सविस्तर माहिती घेऊ.

Pik Vima Bharpai 2024:

QUICK INFORMATION:

प्रधानमंत्री पीक विमा योजना

प्रधानमंत्री पीक विमा योजना (PMFBY) ही 2016 मध्ये सुरू करण्यात आली होती. या योजनेचे उद्दिष्ट शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीतील नुकसान भरून देणे आहे. नैसर्गिक आपत्ती, कीड, रोग, अतिवृष्टी किंवा पावसाचा खंड या कारणांमुळे होणारे पीक नुकसान भरून काढण्यासाठी ही योजना राबवण्यात येते. शेतकऱ्यांना या योजनेत सहभागी होण्यासाठी एक निश्चित रक्कम प्रीमियम भरावा लागतो, ज्याच्या बदल्यात पीक विमा मिळतो.

25% अग्रिम रक्कम मिळण्याची प्रक्रिया

जेंव्हा एखाद्या विभागात मोठ्या प्रमाणात पिकांचे नुकसान होते, तेंव्हा जिल्हा पातळीवर एक पीक विमा समिती स्थापन केली जाते. ही समिती नुकसानग्रस्त भागाची पाहणी करून त्या विभागासाठी अधिसूचना जारी करते. या अधिसूचनेनुसार, शेतकऱ्यांना तातडीने 25% पीक विमा रक्कम अग्रिम स्वरूपात दिली जाते. ही रक्कम शेतकऱ्यांच्या खात्यावर थेट जमा केली जाते.

यामध्ये शेतकऱ्यांनी प्रीमियम भरलेला असावा लागतो आणि त्यांचे नुकसान समितीकडून मान्य झाले पाहिजे. या रकमेच्या वितरणानंतर, उर्वरित 75% पीक विमा मिळण्यासाठी पुढील प्रक्रिया सुरू होते.

उर्वरित 75% पीक विमा कधी मिळतो?

शेतकऱ्यांना 25% अग्रिम विमा रक्कम मिळाल्यानंतर, उर्वरित 75% विमा रक्कम कधी मिळते, हा नेहमीच विचारला जाणारा प्रश्न असतो. वास्तविकपणे, उर्वरित 75% विमा मिळण्याची प्रक्रिया तितकी सोपी नाही. यामध्ये अनेक बाबींचा विचार केला जातो:

1. पीक कापणी प्रयोग (Yield Experiment): शेतकऱ्यांना उर्वरित रक्कम मिळण्यासाठी शेवटी पीक कापणी प्रयोग घेतला जातो. यामध्ये, गेल्या सात वर्षांतील पाच सर्वोत्तम उत्पादन असलेल्या वर्षांची तुलना चालू वर्षाच्या उत्पादनाशी केली जाते. जर चालू वर्षाचे उत्पादन त्या सरासरीपेक्षा कमी असेल, तर त्या प्रमाणात विमा रक्कम दिली जाते.
2. इल्ड बेस (Yield Base) प्रणाली: जिल्हा किंवा महसूल मंडलाच्या पातळीवर केलेल्या पीक कापणी प्रयोगाच्या आधारावर, इल्ड बेस प्रणालीद्वारे उत्पादनाचे मूल्यमापन केले जाते. जर उत्पादन घटलेले आढळले, तर त्यानुसार उर्वरित विमा मंजूर केला जातो.
3. 25% रक्कम जास्त मिळाल्यास: काहीवेळा 25% अग्रिम स्वरूपात दिलेली रक्कम पीक विमाच्या अंतिम रकमेपेक्षा जास्त असते. अशा परिस्थितीत, उर्वरित 75% विमा मिळत नाही. मात्र, जर अंतिम मंजूर झालेली रक्कम जास्त असेल, तर शेतकऱ्यांना उर्वरित रक्कम मिळते.

75% पीक विमा मिळत नाही अशा परिस्थिती

काहीवेळा, शेतकऱ्यांना उर्वरित 75% विमा मिळत नाही. याची काही कारणे खालीलप्रमाणे असू शकतात:

1. उत्पादन घटले नाही: जर पीक कापणी प्रयोगानुसार उत्पादन घटलेले नाही, तर उर्वरित 75% विमा मिळत नाही. अशा परिस्थितीत, 25% अग्रिम स्वरूपात मिळालेली रक्कम अंतिम म्हणून मानली जाते.
2. अधिसूचना निघालेली नाही: जर विभागात नुकसानीसाठी अधिसूचना जारी केलेली नसेल, तर उर्वरित विमा मिळत नाही. या अधिसूचनेशिवाय, शेतकऱ्यांनी नुकसानीचा दावा करू शकत नाहीत.
3. वैयक्तिक दावे: जर एखाद्या शेतकऱ्याने वैयक्तिक नुकसान भरपाईसाठी दावा केला असेल, तर त्या दाव्याचे मुल्यमापन करून त्यानुसार विमा रक्कम दिली जाते. परंतु, हे सर्व नियमांवर आधारित असते आणि वैयक्तिक दाव्यांच्या यशस्वीतेवर अवलंबून असते.

वैयक्तिक दावा प्रक्रिया

वैयक्तिक नुकसान झाल्यास, शेतकऱ्यांनी वैयक्तिक दावा दाखल करू शकतात. यासाठी, शेतकऱ्यांनी पीक विमा योजनेअंतर्गत त्यांचे नुकसान जाहीर करणे आवश्यक असते. यामध्ये शेतकऱ्यांना त्यांचे नुकसान झाल्याची ठोस पुरावे सादर करावे लागतात. महसूल मंडल किंवा जिल्हा पातळीवरील अधिकाऱ्यांद्वारे या दाव्यांची तपासणी केली जाते.

जर नुकसान मोठ्या प्रमाणात असेल आणि याची पुष्टी केली गेली, तर त्या शेतकऱ्यांना उर्वरित 75% विमा मिळतो. परंतु, या प्रक्रियेत वेळ लागू शकतो, आणि पुष्टीकरणाच्या आधारेच निर्णय घेतला जातो.

नवीन बदल आणि फरक

पीक विमा योजनेत काही वेळा नियम आणि प्रक्रिया बदलल्या जातात. यामुळे, शेतकऱ्यांनी नवीनतम माहितीवर आधारित निर्णय घेणे महत्त्वाचे असते. उदाहरणार्थ, पूर्वी ज्या पद्धतीने पीक नुकसानाचे मूल्यांकन केले जात होते, त्यामध्ये काही बदल झाले आहेत. आता पीकाच्या कोणत्याही अवस्थेत नुकसान झाले, तरीही समान नियम लागू केले जातात.

पूर्वी, 25% अग्रिम विमा मिळण्याची प्रक्रिया थोडी वेगळी होती. यामध्ये महसूल मंडलाकडून सर्वेक्षण करून नुकसानाचे मूल्यांकन केले जात होते. आता रँडम सर्वेक्षणाद्वारे नुकसान निश्चित केले जाते.

75% विमा मिळण्यासाठी काळजी घ्यावयाचे मुद्दे

शेतकऱ्यांनी पीक विमा योजनेच्या लाभासाठी काही महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी घेतली पाहिजे:

1. प्रीमियम भरावा लागतो: शेतकऱ्यांनी वेळेत पीक विमा प्रीमियम भरलेला असावा लागतो. प्रीमियम न भरल्यास, शेतकरी या योजनेत सहभागी होऊ शकत नाहीत.
2. नुकसानीची नोंदणी: शेतकऱ्यांनी आपल्या नुकसानीची त्वरित नोंदणी करावी. यामुळे, त्यांचा दावा अधिकृतपणे मान्य होऊ शकतो.
3. अधिसूचना आणि जिल्हा पातळीवरील माहिती: शेतकऱ्यांनी आपल्या विभागातील अधिसूचना आणि जिल्हा पातळीवरील नुकसानीच्या निर्णयांची माहिती ठेवणे आवश्यक आहे. यामुळे, त्यांना आपल्या अधिकारांची जाणीव होईल आणि योग्य ती विमा रक्कम मिळवता येईल.

ALSO READ:

Cotton, Soybean Market 2024: कापूस बाजारभाव, सोयाबीन भाव, तूर बाजार, केळी दर 

निष्कर्ष

75% पीक विमा मिळतो का, हा प्रश्न शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा आहे. या संदर्भात, प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेच्या नियम आणि प्रक्रियेचा सखोल अभ्यास करणे आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकाचे नुकसान झाल्यास वेळेत दावा करणे आणि आवश्यक कागदपत्रे सादर करणे हे महत्त्वाचे आहे. यामुळे, त्यांना 75% विमा मिळण्याची शक्यता अधिक असते.

जर नुकसान मोठ्या प्रमाणात असेल आणि योग्य त्या प्रक्रियांचा अवलंब केला गेला, तर शेतकऱ्यांना उर्वरित 75% विमा नक्कीच मिळतो. पण या प्रक्रियेत वेळ आणि नियमांचे पालन आवश्यक असते.